TÓM TẮT:
Hàng tồn kho là bộ phận tài sản quan trọng trong doanh nghiệp sản xuất. Thông tin về hàng tồn kho có ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm, giá vốn hàng bán từ đó ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kế toán hàng tồn kho phù hợp với các quy định của Chuẩn mực và Chế độ kế toán Việt Nam nhằm cung cấp thông tin một cách trung thực, hợp lý có đóng góp quan trọng đối với công tác kế toán và quản lý của doanh nghiệp. Chính vì thế, việc tìm kiếm các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại các doanh nghiệp và tại Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa Châu Âu (Eurowindow) là cần thiết.
Từ khóa: Hàng tồn kho, hoàn thiện kế toán, Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu (Eurowindow).
I. Cơ sở lý luận về kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp sản xuất
Kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp phải tuân theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 02 “Hàng tồn kho”, các Chuẩn mực kế toán khác có liên quan và Chế độ kế toán hiện hành. Do đó, có rất nhiều khái niệm về hàng tồn kho. Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 hàng tồn kho được định nghĩa: “Hàng tồn kho là những tài sản: Được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường; đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang; nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ”. Trong doanh nghiệp sản xuất, hàng tồn kho bao gồm: nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, thành phẩm, sản phẩm dở dang và hàng gửi bán.
Kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp được xác định trên hai phương diện: Kế toán tài chính hàng tồn kho và kế toán quản trị hàng tồn kho. Trong đó, kế toán tài chính hàng tồn kho hướng dẫn các nội dung về: Tính giá hàng tồn kho, tài khoản, chứng từ kế toán và phương pháp hạch toán kế toán hàng tồn kho. Kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp sản xuất theo quan điểm kế toán quản trị lại được xác định trên các nội dung, gồm: Xây dựng dự toán hàng tồn kho, kế toán thu thập thông tin thực hiện và phân tích thông tin phục vụ quản trị hàng tồn kho.
II. Thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu
2.1. Những mặt đạt được
Công ty đã áp dụng phương pháp mở thẻ song song để theo dõi chi tiết hàng tồn kho. Đây là phương pháp đơn giản, dễ hiểu thuận lợi cho việc đối chiếu và đặc biệt càng phù hợp hơn khi công ty áp dụng phần mềm kế toán.
Với doanh nghiệp có đặc điểm nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ đa dạng và hoạt động nhập - xuất thường xuyên thì việc lựa chọn phương pháp kê khai thường xuyên trong kế toán hàng tồn kho tại Công ty là việc làm hết sức phù hợp, giúp Công ty theo dõi một cách chi tiết, thường xuyên tình hình nhập, xuất, tồn của hàng tồn kho.
Hàng tồn kho của doanh nghiệp được ghi nhận theo giá thấp hơn giữa giá trị thuần có thể thực hiện và giá gốc. Công ty đã tiến hành lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho khi xét thấy dấu hiệu hàng tồn kho có giá trị thuần có thể thực hiện được thấp hơn giá gốc, điều này góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng thông tin.
Hệ thống chứng từ về hàng tồn kho khá đầy đủ, phù hợp với yêu cầu sử dụng tại Công ty. Các chứng từ Công ty tự lập phục vụ hữu ích cho mục đích kế toán tài chính của Công ty và đảm bảo nội dung kinh tế. Ngoài ra, trình tự luân chuyển chứng từ tại Công ty hết sức chặt chẽ từ khâu lập, kiểm tra, hoàn thiện và bảo quản chứng từ.
Hệ thống tài khoản kế toán đang sử dụng cho kế toán hàng tồn kho đảm bảo đúng mẫu, phản ánh đúng nội dung kinh tế. Tài khoản kế toán phục vụ yêu cầu kế toán hàng tồn kho dưới góc độ kế toán tài chính thì hệ thống tài khoản kế toán của Công ty ban đầu đạt được mục đích phục vụ kế toán quản trị hàng tồn kho.
Việc áp dụng hình thức ghi sổ Nhật ký chung giúp cho công tác kế toán đơn giản, dễ hiểu và rất phù hợp với điều kiện áp dụng phần mềm kế toán.
Hiện nay, Công ty đã tiến hành lập định mức sử dụng nguyên vật liệu cho từng loại sản phẩm. Việc lập định mức sử dụng nguyên vật liệu giúp Công ty có kế hoạch cung ứng vật liệu cho các đơn hàng, đồng thời làm căn cứ để kiểm tra tình hình sử dụng nguyên vật liệu có tiết kiệm hay không để có các biện pháp kịp thời xử lý. Bên cạnh đó, Công ty đã lập quy định mức tồn kho an toàn, giúp doanh nghiệp đảm bảo lượng tồn kho “tối ưu” nhằm cung cấp đầy đủ, liên tục cho nhu cầu sản xuất mà không bị ứ đọng vốn trong lượng hàng tồn kho. Ngoài ra, Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu cũng tiến hành lập kế hoạch vật tư và kế hoạch mua nguyên vật liệu. Công ty còn thực hiện theo dõi và đánh giá nhà cung cấp nhằm đảm bảo nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ mua vào chất lượng tốt, đúng tiến độ cung cấp, giá cả phù hợp. Sự kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị hàng tồn kho trong mô hình kế toán quản trị kết hợp với kế toàn tài chính được thực hiện trong mối tương quan chặt chẽ và mang lại hiệu quả cho các đơn vị với bộ máy kế toán gọn nhẹ, giảm được khối lượng công việc trong quá trình thực hiện kế toán quản trị hàng tồn kho.
Hệ thống báo cáo kế toán quản trị ban đầu đáp ứng được yêu cầu quản trị hàng tồn kho.
2.2. Những hạn chế và nguyên nhân
Tính đơn giá bình quân gia quyền theo tháng làm cho thông tin về giá trị xuất của hàng tồn kho không được phản ánh kịp thời, như hiện nay Công ty phải đợi đến cuối tháng mới hoàn thiện được chứng từ và tiến hành điều chỉnh giá trị hạch toán, vì tại thời điểm xuất hàng kế toán đã ghi nhận theo giá hạch toán nên vừa mất thời gian lại dễ nhầm lẫn.
Công ty hiện nay mới chỉ lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho cho nguyên vật liệu mà chưa tiến hành lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho cho các loại hàng tồn kho khác có dấu hiệu giảm giá. Bên cạnh đó, việc lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho chưa tính đến mục đích sử dụng của vật tư và chưa xét đến các nghiệp vụ phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán có ảnh hưởng tới thông tin giá trị thuần thực hiện được của hàng tồn kho.
Trên một số chứng từ như phiếu xuất kho không phản ánh chỉ tiêu đơn giá và thành tiền mà mới chỉ phản ánh chỉ tiêu số lượng tại thời điểm phát sinh, như phiếu xuất kho, phiếu nhập kho nguyên vật liệu, sản phẩm nhập kho từ gia công, sản xuất.
Công ty sử dụng tài khoản 151 - hàng mua đang đi đường để theo dõi lượng hàng hóa mua về đã thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho đối với hàng mua về mà cuối tháng chưa nhập kho, song đối với trường hợp nhập khẩu, mặc dù đã nhận được hóa đơn thương mại và vận đơn nhưng kế toán chỉ ghi nhận là hàng tồn kho của doanh nghiệp mình khi có tờ khai hải quan. Theo ý kiến của tác giả, điều này chưa thực sự phù hợp.
Hiện nay Công ty chưa tiến hành phân loại nguyên vật liệu để phục vụ kế toán quản trị. Hàng tồn kho ở Công ty mới chỉ được tiến hành phân loại theo từng nơi bảo quản và theo mục đích sử dụng mà chưa tiến hành phân loại theo yêu cầu của kế toán quản trị.
Kế toán chi tiết nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, sản phẩm ở Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu chỉ sử dụng các ký hiệu viết tắt và thông số kỹ thuật của vật tư để làm mã vật tư chứ không thực hiện mã hóa một cách thống nhất, khoa học; đồng thời, Công ty chưa sử dụng sổ danh điểm vật liệu, công cụ dụng cụ.
Hiện nay, Công ty mới chỉ lập các loại dự toán như: Định mức nguyên vật liệu, kế hoạch mua hàng, kế hoạch vật tư, mức tồn kho an toàn. Các loại dự toán hàng tồn kho được lập còn khá ít, trong thời gian tới, Công ty cần tổ chức thực hiện thêm. Đặc biệt, việc quy định mức tồn kho an toàn bằng không là chưa thực sự phù hợp với tình hình hoạt động của Công ty.
Hệ thống tài khoản, sổ kế toán, chứng từ kế toán và báo cáo kế toán vẫn chú trọng cho mục đích kế toán tài chính. Công ty chưa lập báo cáo tình hình sử dụng nguyên vật liệu theo từng thứ, từng kho và tổng hợp cho cả công ty. Việc phân tích thông tin hàng tồn kho chưa được Công ty chú trọng, Công ty mới chỉ tiến hành phân tích các thông tin như: Tình hình thực hiện định mức nguyên vật liệu, phân tích lựa chọn nhà cung cấp mà chưa phân tích các thông tin quan trọng như Phân tích tình hình Nhập - Xuất - Tồn cho từng loại nguyên vật liệu; Tình hình sử dụng; Tình hình hao hụt nguyên vật liệu…
Những hạn chế trên xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu như: Địa bàn hoạt động của Công ty khá rộng lớn; mỗi một kho ở các tỉnh thành khác nhau, điều kiện kinh tế khác nhau nên việc thu thập thông tin, tính toán giá nguyên vật liệu xuất kho phải đợi đến cuối tháng, gây chậm trễ. Công ty tin tưởng vào hệ thống kiểm soát nội bộ nên việc phân tích thông tin thực hiện hàng tồn kho không được chú trọng. Trình độ của một số cán bộ kế toán còn non yếu, thiếu kinh nghiệm; chưa coi trọng chuẩn mực kế toán; đa số xử lý số liệu kế toán phục vụ mục đích thuế. Các nhà quản trị, các nhân viên kế toán trong Công ty chưa nhận thức rõ vai trò của kế toán quản trị, chưa phân định rõ ranh giới giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, cũng như chưa xác định rõ trách nhiệm của từng bộ phận trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin, luôn coi đó là trách nhiệm của bộ phận khác, lĩnh vực khác. Dữ liệu kế toán quá lớn nên Công ty ngại thay đổi trong việc thiết kế lại hệ thống sổ sách, chứng từ, tài khoản kế toán.
III. Một số giải pháp hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu
Xuất phát từ những mặt hạn chế trong kế toán hàng tồn kho của Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu, tác giả đề xuất một số giải pháp sau:
Trong thời gian tới, Công ty nên áp dụng phương pháp bình quân sau mỗi lần nhập; trong điều kiện kế toán máy thì sử dụng phương pháp này sẽ giúp doanh nghiệp tính toán kịp thời đơn giá xuất kho; từ đó tránh việc sử dụng giá hạch toán nên giảm bớt khối lượng hạch toán.
Khi tiến hành lập dự phòng hàng tồn kho, Công ty phải đảm bảo tuân thủ quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 - Hàng tồn kho và hướng dẫn của Thông tư 200/2014/TT/BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp.
Công ty có thể tự thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán, sổ sách kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của mình nhưng phải đáp ứng được các yêu cầu của Luật Kế toán và đảm bảo nguyên tắc rõ ràng, minh bạch, kịp thời, dễ kiểm tra, kiểm soát và đối chiếu. Công ty cần thiết kế hệ thống chứng từ và sổ kế toán vừa phục vụ mục đích kế toán tài chính và kế toán quản trị.
Công ty nên sử dụng tài khoản 151 - Hàng mua đang đi đường những trường hợp sau: Hàng ngày, khi nhận được hóa đơn mua hàng, nhưng hàng chưa về nhập kho (Hàng hóa, vật tư mua ngoài đã thanh toán tiền hoặc đã chấp nhận thanh toán nhưng còn để ở kho người bán, ở bến cảng, bến bãi hoặc đang trên đường vận chuyển; Hàng hóa, vật tư mua ngoài đã về đến doanh nghiệp nhưng đang chờ kiểm nghiệm, kiểm nhận nhập kho) kế toán căn cứ vào hóa đơn mua hàng ghi sổ trực tiếp vào tài khoản 151 - Hàng mua đang đi đường chứ không đợi đến cuối tháng nếu hàng chưa về mới ghi nhận. Công ty cũng nên tiến hành phân loại nguyên vật liệu thành các loại, như: Nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu… để phục vụ cho việc phân tích tình hình sử dụng nguyên vật liệu và phân tích tình hình chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tại Công ty. Theo đó, Công ty nên lập danh điểm vật tư một cách khoa học.
Công ty cần đảm bảo mức tồn kho hợp lý để tránh tình trạng có những nhu cầu đột xuất, bất ngờ mà Công ty không lường trước được. Chẳng hạn, việc quy định khoảng 10% lượng tồn kho bình quân của mặt hàng này cùng kỳ năm trước làm mức tồn kho an toàn sẽ giúp doanh nghiệp kịp thời ứng phó với những nhu cầu bất thường đối với loại hàng tồn kho này.
Công ty cần chú trọng hơn nữa trong việc phân tích thông tin hàng tồn kho một cách mạnh mẽ. Phân tích thông tin hàng tồn kho giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời những biến động bất thường của hàng tồn kho; từ đó đề ra các giải pháp quản lý hàng tồn kho có hiệu quả.
IV. Kết luận
Hàng tồn kho là bộ phận tài sản quan trọng của Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu. Hoàn thiện kế toán hàng tồn kho cùng với việc quản lý, sử dụng tốt hàng tồn kho góp phần giảm thiểu chi phí, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh từ đó tăng khả năng cạnh tranh của Công ty trên thị trường. Đây là yêu cầu cần thiết, do đó, Công ty cần thực hiện các giải pháp trên một cách đồng bộ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Nguyễn Thế Khải (2008), Giáo trình kế toán thương mại dịch vụ, NXB Hà Nội, Hà Nội.
2. Trần Hải Long (2012), “Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 - Hàng tồn kho (VAS 02) và chuẩn mực kế toán quốc tế số 02 - Hàng tồn kho (IAS 02)”, Tạp chí Nghiên cứu Tài chính kế toán.
3. Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Thương mại (2012), Giáo trình kế toán tài chính doanh nghiệp thương mại, NXB Giáo dục, Hà Nội.
4. Trần Phước (2009), Kế toán thương mại - dịch vụ, NXB Tài chính, Hà Nội.
5. Nguyễn Tuấn Anh (2005), “Bàn về những thay đổi của Chuẩn mực kế toán quốc tế số 02 - Hàng tồn kho”, Tạp chí Nghiên cứu tài chính kế toán số 2 năm 2005 Học viện Tài chính.
6. Hệ thống sổ sách, chứng từ kế toán của Công ty cổ phần Cửa sổ nhựa châu Âu.
ENHANCING EFFECTIVENESS OF INVENTORY ACCOUNTING AT THE EUROPEAN PLASTIC WINDOW JOINT STOCK COMPANY
Master. LE THI OANH
Faculty of Accounting, University of Economic and Technical Industries
ABSTRACT:
Inventory plays an important role in manufacturing processes of enterprises. The accounting information related to inventory affects the caculation of both cost of goods manufactured and cost of goods sold of enterprises. As a result, this information have influences on caculating profit of enterprises. The accounting information related to inventory must comply with the Vietnamese Accounting Standards and the Vietnamese accounting regime in order to provide honest and fair financial information to enhance the effectivenss of business management. Therefore, it is important for the European Plastic Window Joint Stock Company (Eurowindow) to enhance its inventory accounting.
Keywords: Inventory, enhancing effectiveness of accounting, European Plastic Window Joint Stock Company (Eurowindow).
Xem toàn bộ ấn phẩm Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ số 04 + 05 tháng 04/2017 tại đây
