Nghiên cứu có mục tiêu hỗ trợ cho các bên liên quan của Việt Nam như cơ quan quản lý Nhà nước, nhà đầu tư và các tổ chức trung gian, nhà tài trợ, chuyên gia… có thêm được góc nhìn tổng thể về vai trò của hydro xanh, cùng các luận cứ cần thiết khi đưa ra quyết định, từ đó quá trình xây dựng và thực thi các cơ chế, chính sách phát huy hiệu quả trong hỗ trợ phát triển ứng dụng, sản xuất hydro xanh cho mục đích giảm phát thải khí nhà kính và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch ở Việt Nam.
Kết quả của Dự án sẽ là bước khởi đầu cho nhiều nghiên cứu, hợp tác tiếp theo giữa UNDP và các đối tác trong nước về vấn đề này.
Phát biểu tại Hội thảo ông Lê Việt Cường - Phó Viện trưởng Viện Năng lượng nhấn mạnh Việt Nam đã cam kết cùng cộng đồng quốc tế nỗ lực cho mục tiêu đảm bảo giữ nhiệt độ trái đất tăng không quá 1,5oC tại COP21, giảm phát thải ròng carbon của quốc gia về 0 vào năm 2050 tại COP26.
Cam kết này được thống nhất trong chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước thông qua nội dung các Nghị quyết, Luật, Chiến lược, Quy hoạch và Kế hoạch.
Theo đó ngành năng lượng lĩnh vực hạ tầng thiết yếu của nền kinh tế, được dự báo có mức phát thải CO2 là 101 triệu tấn vào năm 2050, chiếm trên 70% lượng phát thải quốc gia, do đó đây là lĩnh vực có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình thực hiện những cam kết quốc tế của Việt Nam về biến đổi khí hậu.
Bên cạnh những giải pháp về phát triển năng lượng tái tạo (NLTT), sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, phát triển nguồn điện có phát thải carbon thấp… hydro xanh và những dẫn xuất của hydro xanh đang được thế giới quan tâm và kỳ vọng có thể là giải pháp có vị trí ngày càng quan trọng trong lộ trình chuyển dịch năng lượng giảm phát thải các khí ô nhiễm và CO2…của những ngành sản xuất công nghiệp.
Phát biểu tại sự kiện ông Patrick Haverman - Phó trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nhận định, trong năm 2022, nền kinh tế phát triển nhanh chóng của Việt Nam đạt mức tăng trưởng hơn 8%, là mức tăng trưởng cao nhất từ năm 1997 khi mức trung bình toàn cầu chỉ đạt mức 3,3%.
Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp lớn mạnh của Việt Nam, nền kinh tế đang gặp các thách thức về tăng nhu cầu tiêu thụ năng lượng với tốc độ khoảng 10 đến 12% hàng năm nhằm đảm bảo tránh tình trạng thiếu điện cục bộ và tăng cường an ninh năng lượng.
Dự kiến Ngành năng lượng vẫn sẽ là nguồn đóng góp quan trọng với ước tính chiếm khoảng 70% tổng lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030.
Việt Nam đã nhận thức sâu sắc của tác động từ biến đổi khí hậu và nỗ lực thực hiện các giải pháp thông qua cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26, gần đây liên tục gia tăng công suất năng lượng mặt trời và gió; Đồng thời, công bố Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng trị giá 15,5 tỷ USD với liên minh các đối tác quốc tế (JETP), một vài đại diện của các đối tác khác.
Tuy nhiên theo Phó trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, để thực hiện thành công các mục tiêu này sẽ cần sự đóng góp vai trò tuy nhỏ nhưng có ý nghĩa từ năng lượng hydro xanh, với tiềm năng sẽ phát triển trong thời gian tới.
Thực tế trên toàn cầu, hydro xanh sản xuất từ điện phân nước chỉ đóng 0,03% sản lượng hydrogen trong năm 2020. Tuy nhiên, cải thiện các công nghệ điện phân và chi phí năng lượng tái tạo thấp có thể giúp hydro xanh có giá cạnh tranh trong năm 2030.
3 điểm chính từ các tiềm năng sản xuất hydrogen từ điện phân nước ở Việt Nam
Từ các tiềm năng sản xuất hydrogen từ điện phân nước ở Việt Nam đại diện UNDP ông Patrick Haverman chỉ ra 3 điểm chính. Đầu tiên, để có được ước tính thực tiễn về hydrogen xanh thì cần có ba kịch bản khác nhau dựa trên năng lượng tái tạo được cung cấp từ nguồn tạo năng lượng mặt trời và gió phi tập trung, từ nguồn cung cấp năng và nguồn cung cấp năng lượng hỗn hợp bao gồm từ điện lưới và từ nhà máy điện mặt trời và điện gió xa bờ.
Các điểm nổi bật từ phát hiện của UNDP là nếu các máy điện phân chạy 90% công suất liên tục năm thì có thể sản xuất được ít nhất 11,49 triệu tấn hydrogen xanh trong năm 2020 và đến 2050 có thể lên đến 18,78 triệu tấn.
Tiếp đó là chi phí quy dẫn của hydrogen dự báo sẽ giảm, xuất phát từ chi phí các công nghệ đầu vào chủ chốt giảm mạnh như pin trữ điện.
Theo ông Patrick Haverman điểm thứ 3 rất quan trọng, cần nhấn mạnh là vai trò quan trọng của các chính phủ quốc gia trong việc đặt các mục tiêu, xây dựng chiến lược, quy định cũng như cung cấp các ưu đãi dựa trên thị trường để giảm carbon.
Nam Trung Bộ, Tây Nam Bộ tiềm năng lớn hydro xanh nhưng nhiều thách thức
Theo kết quả nghiên cứu từ Viện Năng lượng (từ tính toán nhu cầu Hydro xanh) cho thấy nhu cầu sử dụng Hydro xanh cho phát triển cácngành kinh tế là rất lớn. Tuy nhiên hiện Công nghệ sản xuất và ứng dụng của Hydro xanh chưa hoàn thiện và còn nhiều không gian để phát triển do đó nhu cầu Hydro xanh sẽ thay đổi tùy theo sự phát triển của công nghệ sản xuất, lưu trữ, sử dụng và phân phối…
Nghiên cứu về “Tiềm năng sản xuất Hydro canh ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và khu vực Tây Nam Bộ cũng như tiềm năng giảm phát thải CO2 khi sử dụng Hydro xanh đến năm 2050 cho lĩnh vực năng lượng” của Viện Năng lượng cho rằng Sản lượng hydro xanh sản xuất được từ nguồn điện NLTT cắt giảm rất thấp. Việc thu gom cung cấp điện tới vị trí nhà máy điện phân gặp nhiều khó khăn và tốn chi phí. Phương án sử dụng điện từ NLTT cắt giảm không được đề xuất để sản xuất hydro xanh;
Tuy nhiên NLTT tại vùng Nam Trung Bộ và Tây Nam Bộ rất lớn, là cơ sở để sản xuất hydro xanh và cung cấp cho các ngành kinh tế & công nghiệp lân cận.
Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ ra để phát triển công nghệ điện phân kết hợp với tiềm năng NLTT tại Việt Nam cần các điều kiện: Diện tích đất đủ để phát triển các dự án NLTT và bố trí các máy điện phân, đường ốngvà thiết bị/kho lưu chứa H2; Nhu cầu nướcl lớn (9 kg/kg H2; Nguồn cung cấp Điện ổn định giá thành rẻ (55kWh/kgH2 for electrolysis) thường là từ nguồn NLTT có hệ thống pin tích năng hoặc điện hạt nhân. Ngoài ra hệ thống quy định pháp luật về an toàn môi trường cần xây dựng và hoàn thiện…
