Cùng tham dự cuộc họp có Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Đỗ Hữu Huy, lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ cùng đại diện Hiệp hội, các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh xăng dầu.
Tác động từ sự bất ổn của thị trường
Báo cáo tại cuộc họp, ông Trần Duy Đông - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho hay, thời gian vừa qua, nguồn cung xăng dầu tại một số địa bàn trong nước bị thiếu cục bộ, có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ xăng dầu đóng cửa hoặc tạm ngừng kinh doanh, bán cầm chừng.
Lý giải về điều này, Vụ trưởng Trần Duy Đông cho biết khủng hoảng năng lượng toàn cầu đã làm cho nguồn cung bị khan hiếm, không ổn định, giá xăng dầu thế giới cũng biến động phức tạp, khó lường. Cụ thể, giá xăng dầu thành phẩm thế giới bình quân 10 tháng đầu năm 2022 đã tăng 57- 85% so với cùng kỳ năm 2021. Tuy nhiên từ cuối tháng 6 đến cuối tháng 9 năm 2022, giá xăng dầu có xu hướng giảm liên tục với biên độ lớn.
Từ đầu tháng 10 đến nay, giá thành phẩm xăng dầu thế giới lại có xu hướng tăng trở lại do quyết định giảm sản lượng khai thác dầu của OPEC+ và hiện nay tiếp tục diễn biến phức tạp khó lường), nhiều doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ do đã nhập khẩu khối lượng xăng dầu tương đối lớn với giá cao trong quý II nhưng từ quý III giá lại giảm liên tục.
Cùng với đó, những biến động về tỷ giá cùng với các yếu tố ngoại cảnh như mưa bão đã ảnh hưởng đến việc vận chuyển xăng dầu từ các nhà máy sản xuất trong nước và nhập khẩu từ nước ngoài về kho của doanh nghiệp, vì vậy làm chậm nguồn cung ứng xăng dầu trong một số thời điểm.
Trên thực tế, những nguyên nhân trên đã được phân tích nhiều lần. Gần đây nhất, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đã giải trình trước Quốc hội về vấn đề này, đó là những lý do khách quan và xác đáng.
Tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ ra thêm một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, đó là sức hút nguồn xăng dầu vào địa bàn Châu Âu ngày càng gay gắt. Tình trạng lạm phát, giá cả tăng cao, tỷ giá ngoại tệ, nhất là ngoại tệ mạnh (chủ yếu để nhập khẩu xăng dầu) biến động hàng giờ; các chi phí trong hoạt động kinh doanh xăng dầu ngày càng tăng cao. Cùng với đó, là những yếu tố như việc tiếp cận nguồn vốn và bảo lãnh tín dụng ngày càng khó khăn; chi phí phát sinh, chi phí thực tế phát sinh chưa được kịp thời cập nhật, phản ánh đầy đủ trong công thức tính giá bán lẻ…
Tuy nhiên, Bộ trưởng khẳng định, năng lượng nói chung, xăng dầu nói riêng là vật tư chiến lược nên trong mọi tình huống, khó khăn đến đâu cũng không được phép để đứt gãy nguồn cung. Đồng thời cho biết, trong thời gian qua, Chính phủ và các Bộ, ngành các cấp cùng các doanh nghiệp đầu mối cũng đã nỗ lực, cố gắng rất lớn để đảm bảo được nguồn cung xăng dầu tại thị trường trong nước, phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế đất nước, nhất là giai đoạn phục hồi hậu Covid-19.
Doanh nghiệp đang nỗ lực gấp đôi, gấp ba
Theo ông Lê Mạnh Hùng - Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam), năm nay, tình hình ngành năng lượng nói chung và lĩnh vực xăng dầu nói riêng trên thế giới đang hết sức khó khăn, đặc biệt từ tháng 11 OPEC tiếp tục cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng/ngày và Nga giảm sản lượng xuất khẩu, sẽ tạo áp lực lớn lên nguồn cung dầu thô và xăng dầu toàn cầu cũng như Việt Nam.
Dù vậy, Petrovietnam đã đảm bảo Nhà máy Lọc hóa dầu Bình Sơn luôn hoạt động ổn định với công suất cao hơn công suất thiết kế, ở thời điểm hiện tại đạt 109% công suất. Tập đoàn cũng phối hợp chặt chẽ với các đối tác để vận hành Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn ổn định, đảm bảo sản lượng sản xuất và giao hàng cho thương nhân đầu mối đủ hoặc cao hơn hợp đồng đã ký kết. Hiện Nghi Sơn đang hoạt động 100% công suất.
Năng lực sản xuất của 2 nhà máy đạt 4,1-4,3 triệu m3/quý, tương đương 45.000-50.000 m3/ngày, trên tổng nhu cầu thị trường trong nước khoảng 5,5 triệu m3/quý.
Trong những tháng tới, bên cạnh các giải pháp đang triển khai hiện nay, Petrovietnam sẽ tiếp tục cùng các đối tác có nhiều giải pháp hỗ trợ giao nhận, điều chỉnh quá trình sản xuất - tiêu thụ đồng bộ để có thể đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất.
Đại diện Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PVOil) cho biết, cho đến hết tháng 10/2022, PVOil đã thực hiện tổng nguồn đạt khoảng 3,3 triệu m3/tấn xăng dầu các loại và ước tính hết năm 2022 sẽ đạt khoảng gần 4 triệu m3/tấn, tăng so với bình quân các năm trước đây khoảng 800.000 m3/tấn nhằm thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước.
Bên cạnh đó, PVOil cũng đang nỗ lực thực hiện pha chế xăng bổ sung thêm nguồn cung trong nước.
Ông Đào Nam Hải - Tổng Giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho hay, trong bối cảnh Chính phủ và các Bộ, ngành thời gian qua đã vào cuộc hết sức quyết liệt để “xắn tay” cùng xử lý, tháo gỡ vướng mắc nhằm bình ổn thị trường, Petrolimex đã nghiêm túc triển khai, thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Công Thương với tinh thần trách nhiệm cao nhất và trong phạm vi nguồn lực của mình, thậm chí chấp nhận thiệt thòi về hiệu quả kinh tế khi phải mua hàng với giá cao để đảm bảo nguồn.
Trong 9 tháng, Petrolimex đã tạo nguồn 7.347.000 m3/tấn xăng dầu, vượt 26% so với kế hoạch được phân giao trong 9 tháng là 5.775.000 m3/tấn, tương đương 95% kế hoạch được phân giao cả năm 2022 là 7,7 triệu m3/tấn. Tập đoàn cũng đã nhập khẩu đến 140% so với sản lượng nhập khẩu bổ sung Quý II được giao theo Quyết định 242 của Bộ Công Thương.
Quý IV/2022, sản lượng Bộ Công Thương phân giao cho Petrolimex trong Quý IV/2022 là 2.145.000 m3/tấn, bình quân 715.000 m3/tháng.
Chỉ riêng tháng 10, Tập đoàn đã tạo nguồn và xuất bán 879.000 m3/tấn. Tháng 11 đã lên kế hoạch tạo nguồn tháng cao nhất trong lịch sử Tập đoàn là 1.156.000 m3/tấn, tương đương 140% kế hoạch được giao. Tháng 12 đặt mục tiêu tạo nguồn khoảng 1 triệu m3/tấn.
Cũng trong tháng 10, sản lượng bán của Công ty Xăng dầu Khu vực II đã tăng mạnh 38% so với bình quân 9 tháng đầu năm, có những ngày lượng xuất bán tăng tới 2,4 lần so với ngày thường. Thị phần của Tập đoàn tại TP. Hồ Chí Minh vốn đạt 22% và 25-35% tại các tỉnh phía Nam, nhưng đã chạm mức 40-45% vào giai đoạn “nóng” nhất về nguồn cung.
“Ngay sáng nay, Petrolimex đã điều động khẩn cấp 1 tàu xăng 40.000 m3 đang đi vào cảng Hạ Long thì đổi hướng về cảng Nhà Bè để kịp thời xử lý khó khăn, đáp ứng nhu cầu của thị trường TP. Hồ Chí Minh, dự báo chỉ ngày mai (3/11) sẽ cập cảng Nhà Bè”, ông Đào Nam Hải thông tin.
Đồng thời, Tập đoàn cũng đã chỉ đạo các đơn vị kịp thời phối hợp với cơ quan chức năng tại địa phương để tạo điều kiện cho các phương tiện vận tải được chở hàng trong giờ cao điểm, như TP. Hồ Chí Minh từ đầu tháng 10 đã tăng từ 90 lên đến 180 lượt xe/ngày, hay tại Hà Nội cũng tăng thêm 40-50 lượt xe được chạy vào giờ cao điểm nếu cần thiết.
Dù vậy, lãnh đạo các doanh nghiệp đều cho rằng, sức chống chịu của doanh nghiệp cũng chỉ có giới hạn, những giải pháp đã thực hiện chỉ mang tính ngắn hạn, tình thế, cần có các giải pháp mang tính lâu dài, căn cơ hơn để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc còn tồn tại.
Đảm bảo nguồn cung trong mọi tình huống
Phân tích thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh, tình hình cung ứng xăng dầu trên toàn thế giới, trong khu vực và tại Việt Nam hiện nay đều “không bình thường”, dù Chính phủ, các Bộ ngành và các doanh nghiệp đầu mối trong nước đã vô cùng nỗ lực để đảm bảo nguồn cung, trong đó vai trò, đóng góp của các doanh nghiệp đầu mối là thực sự quan trọng.
Để ứng phó với tình hình “không bình thường” đó, theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, những giải pháp linh hoạt, chủ động là cần thiết. Đơn cử, khi Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn gặp trục trặc đầu năm 2022, Bộ Công Thương đã lập tức giao sản lượng nhập khẩu xăng dầu tăng thêm trong Quý II cho 10 doanh nghiệp đầu mối, đồng thời liên tục họp với các doanh nghiệp để đánh giá tình hình thực hiện tổng nguồn 9 tháng và phân giao kế hoạch Quý IV nhằm đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước.
Kết quả, 9 tháng đầu năm, tổng nguồn xăng dầu các doanh nghiệp đầu mối đã thực hiện đạt 86,6% kế hoạch cả năm, trong đó hạn mức nhập khẩu đạt đến 115,9% kế hoạch. Về phía mình, Bộ Công Thương đã chủ động, quyết liệt triển khai các giải pháp trong chức năng và thẩm quyền của mình và sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ ngành liên quan.
Thứ trưởng đề nghị Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và các doanh nghiệp chủ động gửi trực tiếp các kiến nghị đến các Bộ, ngành, địa phương theo đúng chức năng, nhiệm vụ để các Bộ, ngành phối hợp với nhau giải quyết, hoặc đề xuất lên cấp có thẩm quyền cao hơn. Đồng thời, đề nghị các bên chung tay trong công tác truyền thông để đảm bảo khách quan, trung thực, phản ánh được tổng thể bức tranh của thị trường xăng dầu thế giới và trong nước trong bối cảnh khó khăn, bất ổn chung như hiện nay.
Để đạt được mục tiêu là không để đứt gãy nguồn cung xăng dầu trên phạm vi cả nước, đặc biệt là những địa bàn đã và đang có hiện tượng đứt gãy cục bộ, tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đề nghị các doanh nghiệp nhà nước bao gồm: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội, Công ty Cổ phần Thương mại Dầu khí Đồng Tháp, Công ty TNHH MTV Dầu khí TP Hồ Chí Minh Saigon Petro, Tổng Công ty Thương mại XNK Thanh Lễ và Công ty Cổ phần Xăng dầu Sài Gòn khẩn trương xem xét để xuất dự trữ thương mại, đáp ứng nhu cầu cho hệ thống của mình và "ứng cứu" cho những địa bàn đang thiếu hụt cục bộ trong thời điểm hiện tại.
Bộ trưởng cũng đề nghị Tập đoàn dầu khí Việt Nam khuyến khích, động viên các doanh nghiệp sản xuất Bình Sơn và Nghi Sơn tiếp tục tăng sản lượng sản xuất và tăng sản lượng cung ứng ra thị trường thông qua hệ thống phân phối của mình.
Bên cạnh đó, đề nghị tất cả các doanh nghiệp đầu mối, trong đó cả doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân có điều kiện khẩn trương hoàn tất các thủ tục nhập khẩu xăng dầu theo kế hoạch phân giao (và vượt định mức bao nhiêu thì càng tốt bấy nhiêu) để sẵn sàng bù đắp sản lượng thiếu do các doanh nghiệp khác đã không và chưa thực hiện được theo cam kết. Bởi trên thực tế, cho đến thời điểm này, trong số 36 doanh nghiệp đầu mối mới chỉ có 22 doanh nghiệp đã thực hiện đạt và vượt kế hoạch phân giao kể cả kế hoạch và đầu năm và bổ sung. Còn 14 doanh nghiệp (hầu hết là các doanh nghiệp đầu mối tư nhân) đã chưa hoặc không thực hiện đầy đủ kế hoạch phân giao.
Đồng thời khẳng định, Bộ Công thương và Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ ghi nhận, phản ánh và đề xuất với cấp có thẩm quyền để có sự can thiệp khi xem xét đến quyền lợi và nghĩa vụ của các doanh nghiệp này theo quy định của pháp luật.
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, quyền lợi chính đáng của các doanh nghiệp Nhà nước sẽ được bảo vệ nhưng nghĩa vụ của các doanh nghiệp này là phải thực hiện nhiệm vụ chính trị do Đảng, Nhà nước giao.
Bộ trưởng giao các đơn vị, gồm: Vụ Thị trường trong nước, Thanh tra Bộ, Tổng cục Quản lý thị trường phối hợp với các cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương tiếp tục kiểm tra, giám sát và kiên quyết xử lý theo quy định của pháp luật đối với doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, doanh nghiệp bán lẻ không thực hiện nghiêm quy định của pháp luật.
Bộ Công Thương cam kết sẽ làm hết mình để kết luận của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái được thực hiện một cách sớm và nghiêm túc nhất, Bộ trưởng khẳng định, đồng thời cho biết sẽ cùng với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp vào cuộc kiến nghị với các Bộ, ngành, các cơ quan chức năng theo Thông báo kết luận số 341 kết luận ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, đôn đốc, giám sát, kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý trách nhiệm nếu có những đơn vị không thực hiện đúng kết luận này.
Bộ trưởng cũng đề nghị các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp Nhà nước trong thời điểm này cần phải có tiếng nói mạnh mẽ nhất, đồng bộ nhất để kiến nghị tháo gỡ vướng mắc như: Bảo lãnh, vốn, chi phí phát sinh để bảo đảm doanh nghiệp không bị lỗ triền miên và có điều kiện “cưu mang” hệ thống phân phối, đại lý, cửa hàng bán lẻ.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, việc đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng đang diễn ra gay gắt, tại Việt Nam tới thời điểm này đã đạt được những kết quả nỗ lực đáng ghi nhận, và cho biết, bối cảnh thị trường thế giới khó đoán định, dự báo ngày càng khó khăn nên chúng ta phải sẵn sàng tâm thế trong mọi hoàn cảnh. Bộ trưởng đề nghị toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu cùng nhau có tiếng nói khách quan, nỗ lực hơn nữa để thị trường xăng dầu được ổn định, góp phần vào sự phát triển của đất nước.
Chiều tối cùng ngày, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký Công điện số 1039/CĐ-TTg ngày 2/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ gửi Bộ trưởng các Bộ: Công Thương, Tài chính, Thông tin và Truyền thông; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc quản lý, điều hành mặt hàng xăng dầu. Công điện nêu rõ:
Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan:
a) Tiếp tục chủ động bám sát diễn biến thị trường và quy định pháp luật trong công tác quản lý, điều hành mặt hàng xăng dầu để sớm khắc phục tình trạng nêu trên; bảo đảm nguồn cung xăng dầu phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân trong mọi tình huống.
b) Tiếp tục chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, doanh nghiệp phân phối kinh doanh xăng dầu chủ động phối hợp, cân đối từ nguồn sản xuất trong nước và nguồn nhập khẩu nhằm bảo đảm duy trì nguồn cung xăng dầu liên tục cho thị trường trong nước.
c) Thường xuyên kiểm tra, giám sát, kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các hành vi đầu cơ găm hàng, buôn lậu xăng dầu qua biên giới và các hành vi vi phạm khác trong kinh doanh xăng dầu; đồng thời khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung xăng dầu và an ninh năng lượng quốc gia.
d) Khẩn trương rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 1/11/2021 và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 về kinh doanh xăng dầu, nhất là các quy định về thời gian điều hành giá xăng dầu; quỹ bình ổn giá xăng dầu; việc thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu; các tiêu chuẩn, điều kiện, quyền và nghĩa vụ của thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối và các quy định không hợp lý khác cần sửa đổi, bổ sung…; bảo đảm khoa học, hợp lý, khả thi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tiễn và công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
