Sáng 22/10/2019, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hiệp Quốc (UNIDO) tổ chức Hội thảo Kết thúc Dự án “Hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong xây dựng chiến lược ngành công nghiệp và các chính sách liên quan thông qua xây dựng năng lực thể chế” và Giới thiệu Sách trắng Công nghiệp Việt Nam 2019.
Dự án do Hàn Quốc tài trợ và do Bộ Công Thương cùng UNIDO thực hiện từ năm 2016, là sự tiếp nối của chương trình hợp tác thành công giữa UNIDO và Bộ Công Thương với sản phẩm là Báo cáo Năng lực Cạnh tranh Công nghiệp Việt Nam năm 2011.
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, công nghiệp chế biến chế tạo Việt Nam đã và đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế đất nước, với mức đóng góp trong GDP tăng từ 12% năm 2010 lên 16% năm 2018, tạo ra 9,7 triệu việc làm và luôn duy trì mức đóng góp trên 80% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong suốt thập kỷ vừa qua.
Trong thời gian qua, Việt Nam đã nhanh chóng cải thiện được vị trí trên Bảng xếp hạng cạnh tranh công nghiệp toàn cầu do UNIDO công bố hàng năm, thu hẹp đáng kể khoảng cách của Việt Nam so với các quốc gia trong khu vực và thế giới.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng thẳng thắn nhìn nhận, mặc dù đã đạt được những kết quả ấn tượng như vậy, nhưng trong giai đoạn tới, để duy trì tốc độ tăng trưởng, cải thiện hơn nữa vị trí trong khu vực, công nghiệp Việt Nam vẫn đứng trước những thách thức to lớn, đặc biệt là những thách thức đến từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đến từ những bất ổn của nền kinh tế toàn cầu trước xu hướng bảo hộ và cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Những thách thức này đặt ra yêu cầu cho ngành công nghiệp Việt Nam phải duy trì và cải thiện hơn nữa những kết quả đã đạt được trong giai đoạn vừa qua, đặc biệt chú trọng đến các chỉ số phản ánh quy mô và chất lượng của giá trị gia tăng trong các ngành chế biến chế tạo (MVA).
Trong hai năm vừa qua, UNIDO đã phối hợp với Bộ Công Thương, mà cụ thể là Cục Công nghiệp, tổ chức các khóa đào tạo cho các cán bộ công chức, viên chức của Bộ Công Thương và các Bộ, ngành khác để có thể làm chủ được bộ công cụ phân tích đánh giá chính sách, tính toán và nhận thức được hàm ý chính sách của các chỉ số cạnh tranh công nghiệp để có thể ứng dụng các công cụ này trong quá trình hoạch định chính sách, để các chính sách công nghiệp của Việt Nam có căn cứ thực tiễn và cơ sở khoa học hơn.
Sử dụng các chỉ số này còn cho phép lập chuẩn đối sách Việt Nam với các nước trong khu vực để xác định điểm mạnh, điểm yếu của Việt Nam so với các nước, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp, tận dụng được lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.
Thông qua các khóa đào tạo, các cán bộ công chức, viên chức của Bộ Công Thương và các Bộ, ban ngành có thể làm việc với các chuyên gia của UNIDO xây dựng dự thảo Sách trắng về Công nghiệp Việt Nam. Đây được xem là kết quả tiếp nối kết quả hoạt động hợp tác giữa Bộ Công Thương và UNIDO trước đây.
Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải bày tỏ sự nhiệt liệt chúc mừng Nhóm soạn thảo đã hoàn thành công việc của mình, giúp các độc giả, các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu, cộng đồng doanh nghiệp có được thông tin hữu ích về ngành công nghiệp Việt Nam nói chung và một số ngành cụ thể nói riêng được phân tích trong cuốn Sách trắng lần này.
Thứ trưởng đề nghị Cục Công nghiệp phát huy kết quả của Dự án, nhân rộng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo về bộ công cụ EQuIP để có thể sử dụng thành thạo trong quá trình phân tích, hoạch định chính sách công nghiệp.
Thứ trưởng hy vọng, trong thời gian tới, UNIDO và Chính phủ Hàn Quốc tiếp tục hợp tác với Bộ Công Thương Việt Nam trong việc nâng cao năng lực hoạch định chính sách cho các cán bộ, công chức, viên chức của Bộ và các tổ chức, cơ quan liên quan.
Bộ công cụ “Tăng cường Chất lượng Chính sách Công nghiệp” – EQuIP do UNIDO và GIZ của Đức xây dựng, đưa ra các phương pháp chuẩn đoán công nghiệp và thiết kế chiến lược. EQuIP cung cấp một bộ công cụ phân tích dữ liệu công nghiệp, có tính đến cả khía cạnh xã hội và môi trường để xây dựng chính sách công nghiệp năng động dựa trên bằng chứng.
Theo bà Lê Thị Thanh Thảo - Đại diện quốc gia văn phòng UNIDO tại Việt Nam, cạnh tranh công nghiệp là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng ở các nước đang phát triển vì nền công nghiệp cạnh tranh sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu, một yếu tố quyết định sự phát triển và xóa đói giảm nghèo.
Tăng cường năng lực cạnh tranh sẽ có thể tối ưu hóa hiệu quả kinh tế trong bối cảnh nguồn lực đang khan hiếm và vẫn tạo được sự thịnh vượng cho người dân. Phát triển công nghiệp vì vậy sẽ đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế nói chung và cải thiện cuộc sống cũng như sự bất bình đẳng thông qua việc tạo ra những hoạt động và việc làm sáng tạo mới.
Với sứ mệnh hỗ trợ các nước thành viên đạt được phát triển công nghiệp bền vững và bao trùm, trong thời gian qua, UNIDO đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương trong thúc đẩy các chiến lược và chính sách phát triển công nghiệp thông qua tăng cường năng lực thể chế (với các hội thảo tập huấn), viết báo cáo công nghiệp cho cả lĩnh vực công và tư (với việc trang bị những năng lực mới sau khi nghiên cứu học hỏi kinh nghiệm thế giới), đề xuất chiến lược ngành chế biến chế tạo và các chính sách cụ thể nhằm tăng cường năng lực công nghiệp cho Việt Nam.
“UNIDO rất vinh dự được hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Công Thương nhằm giúp nâng cao năng lực hoạch định chính sách công nghiệp để thu hẹp khoảng cách về thể chế và các nút thắt trong khung chính sách; nâng cao năng lực về kiến thức công nghiệp với trọng tâm là năng lực cạnh tranh ngành và phân tích chuỗi giá trị; và chia sẻ kinh nghiệm phát triển công nghiệp của các nền kinh tế công nghiệp hóa như Hàn Quốc”, bà Lê Thị Thanh Thảo cho biết.
Sách trắng Công nghiệp Việt Nam năm 2019 được xây dựng trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc xây dựng chiến lược ngành công nghiệp và các chính sách liên quan thông qua xây dựng năng lực thể chế” nhằm góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh công nghiệp Việt Nam thông qua đề xuất chiến lược phát triển công nghiệp cấp ngành và tăng cường thực hiện các chính sách công nghiệp thúc đẩy các ngành ưu tiên và chuỗi giá trị.
Việc xây dựng Sách trắng cũng là một trong những nỗ lực của Bộ Công Thương hướng tới thực hiện Nghị Quyết số 23-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Sách trắng Công nghiệp Việt Nam năm 2019 phân tích và đánh giá hiện trạng của ngành công nghiệp chế biến chế tạo của Việt Nam. Sách trắng chỉ ra những nút thắt và các vấn đề bất cập chính cần phải được khắc phục ở cả cấp vĩ mô và cấp ngành đồng thời đưa ra các kiến nghị chính sách nhằm đạt được mục tiêu của Chính phủ là thúc đẩy công nghiệp hóa thông qua nỗ lực nâng cao giá trị gia tăng và cải tiến công nghệ có tính đến tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và già hóa dân số.
Qua đó, những kiến nghị chính sách của Sách Trắng sẽ được xem xét trong quá trình xây dựng chính sách công nghiệp của Chính phủ nhằm tăng cường vai trò của ngành chế biến chế tạo.
Chia sẻ với quan điểm của đại diện Bộ Công Thương và UNIDO, ông Kim Eui Joong - Tham tán Thương mại của Đại Sứ Quán Hàn Quốc khẳng định chính phủ Hàn Quốc rất vui khi được chia sẻ kinh nghiệm phát triển công nghiệp của mình với Việt Nam.
“Chúng tôi chúc mừng Bộ Công Thương và UNIDO về sự hợp tác thành công với việc hoàn thành cuốn Sách trắng Công nghiệp Việt Nam 2019, với những kiến nghị tăng cường sức mạnh hiện tại trong khi khắc phục những thách thức, giúp đưa ra những giải pháp để tránh rơi vào bẫy nước thu nhập trung bình thấp, và định hướng phát triển hướng tới nền kinh tế công nghiệp hóa. Hàn quốc luôn sẵn sàng tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm của mình với Việt Nam và đặc biệt với Bộ Công Thương”, ông Kim Eui Joong cho biết.
Báo cáo Chỉ số Cạnh tranh Công nghiệp (CIP) của UNIDO năm 2018 đánh giá và chỉ ra mức độ cạnh tranh công nghiệp của các nền kinh tế trên toàn cầu, đồng thời cung cấp các thông tin có giá trị về những điểm mạnh và điểm yếu của ngành công nghiệp chế biến chế tạo của mỗi quốc gia. Báo cáo cũng đưa ra những kiến nghị giúp ngành chế biến chế tạo có thể thực hiện được vai trò quan trọng của mình làm động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của mỗi nước.
Theo chỉ số CIP của UNIDO, Việt Nam xếp thứ 42 trên toàn cầu và thứ 5 trong nhóm các nước Nam và Đông Nam Á. Chỉ số này cho thấy sự cải thiện đáng kể của Việt Nam từ vị trí thứ 69 vào năm 2006. Tuy nhiên giá trị gia tăng của ngành chế biến chế tạo của Việt Nam trong năm 2016 chỉ chiếm 14.3% tổng giá trị quốc nội (GDP), giảm so với năm 2006 (19,4%). Tỷ lệ này của khu vực Đông Nam Á là 20.9%.
