Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Phải bảo đảm thông quan hàng hóa bằng mọi cách, trong mọi hoàn cảnh

Ưu tiên cao nhất hiện nay là phải tìm giải pháp tiếp tục giải quyết thông quan hàng hóa, nhằm 3 mục tiêu: Thực hiện thỏa thuận cấp cao giữa Việt Nam - Trung Quốc như cam kết của Thủ tướng hai nước là trong mọi hoàn cảnh phải bảo đảm thông quan qua các cửa khẩu biên giới; Đáp ứng quyền lợi của cả người mua - người bán hai bên; Hạn chế tâm lý bức xúc của người dân trong bối cảnh Tết Nguyên đán đã cận kề.

Nhiều nỗ lực nhưng vẫn còn khó khăn

Phát biểu tại cuộc họp sáng 18/1/2022 về tình hình ùn tắc hàng hoá tại cửa khẩu biên giới phía Bắc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận định tình trạng này không phải lần đầu xuất hiện, bởi nó là hệ quả tất yếu của việc sản xuất nhỏ lẻ, thiếu quy hoạch và việc trao đổi buôn bán theo hình thức tiểu ngạch vốn đã tồn tại từ lâu. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục hoành hành trên toàn cầu, Trung Quốc theo đuổi chính sách zero-Covid và siết chặt các biện pháp kiểm soát dịch bệnh cũng là điều dễ hiểu khi năm 2022 sẽ diễn ra nhiều sự kiện kinh tế - xã hội quan trọng của nước bạn.

Việc này, kết hợp với việc nhiều nông sản xuất khẩu của Việt Nam vào chính vụ thu hoạch, đã gây ra tình trạng ùn tắc hàng hóa, phương tiện trên diện rộng tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh. Cao điểm ùn tắc xảy ra vào các ngày 24 và 25/12/2021, khi có tới gần 6000 phương tiện chờ xuất khẩu trên địa bàn Lạng Sơn và Móng Cái. Bên kia biên giới cũng tồn đọng hàng ngàn xe chờ làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì cuộc họp sáng 18/1/2022 nhằm giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì cuộc họp sáng 18/1/2022 nhằm giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc

Lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các Bộ, ngành có liên quan và UBND các tỉnh biên giới đã vào cuộc quyết liệt để giải quyết khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho thông quan hàng hóa. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã tổ chức 2 cuộc họp trực tuyến vào các ngày 26/12/2021 và 8/1/2022. Bộ trưởng Bộ Công Thương đã gửi thư cho các đối tác Trung Quốc và chỉ đạo các đơn vị có liên quan của Bộ Công Thương tổ chức hội đàm với tỉnh Quảng Tây và Bộ Thương mại Trung Quốc để bàn giải pháp tháo gỡ ách tắc tại khu vực cửa khẩu.

Ngày 13/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã điện đàm với Thủ tướng Quốc Vụ viện Trung Quốc Lý Khắc Cường để trao đổi về các biện pháp nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác song phương, trong đó có việc giải quyết tình trạng ùn tắc hàng hóa xuất nhập khẩu và phương tiện tại khu vực biên giới.

Nhờ vậy, tình hình xuất nhập khẩu qua cửa khẩu biên giới tại 4 tỉnh là Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh và Lào Cai đã có cải thiện tích cực. Tỉnh Quảng Tây đã tiến hành đánh giá tình hình thực tế công tác phòng chống dịch tại từng cửa khẩu để khôi phục dần hoạt động thông quan tại một số cửa khẩu, trong đó có cụm cửa khẩu quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam tại TP. Móng Cái. Tỉnh Vân Nam cũng chính thức cho phép nhập khẩu trở lại trái cây tươi từ Việt Nam qua cửa khẩu Kim Thành, trong đó có quả thanh long. 

Ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương báo cáo tóm tắt tình hình thông quan hàng hóa tại một số cửa khẩu phía Bắc
Ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương báo cáo tóm tắt tình hình thông quan hàng hóa tại một số cửa khẩu phía Bắc

Theo báo cáo của Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc, đến 8 giờ sáng ngày 17/1/2022, toàn tuyến biên giới phía Bắc đã có 12 cửa khẩu, lối mở hoạt động. Tổng lượng xe còn tồn tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh là 2.643 xe, giảm hơn 3.000 xe so với thời điểm cuối tháng 12/2021. Hàng hóa nhập khẩu cũng được giải tỏa đáng kể, đáp ứng nhu cầu vật tư, nguyên liệu cho sản xuất trong nước.

Tuy nhiên, phía Trung Quốc mới đây đã tiếp tục phát hiện virus SARS-Cov-2 trên bao bì sản phẩm và người vận chuyển hàng hóa của Việt Nam, dẫn đến cảnh báo hoặc quyết định hạn chế thông quan ở một số cửa khẩu. Để tập trung xử lý số lượng phương tiện còn tồn đọng từ nay tới Tết Nguyên đán, các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh và Lào Cai đã buộc phải dừng tiếp nhận phương tiện chở hoa quả và hàng đông lạnh vào khu vực cửa khẩu từ ngày 17/1/2022. 

Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương nhận định, nếu xe chở hàng từ tuyến sau vẫn tiếp tục dồn lên cửa khẩu, tình trạng ùn tắc có thể trở nên nghiêm trọng hơn vào bất cứ lúc nào bởi dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp, năng lực bốc dỡ của cả 2 bên lại càng ngày càng hạn chế do nhân lực bốc xếp nghỉ việc về quê ăn Tết.

Cuộc họp sáng 18/1/2022 của Bộ Công Thương về tình hình ùn tắc hàng hoá tại cửa khẩu biên giới phía Bắc

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, trong bối cảnh hiện nay năng lực quản trị của địa phương và công tác thông tin kịp thời, đầy đủ là rất quan trọng, tránh việc có thêm nhiều xe hàng di chuyển về các cửa khẩu trong khi lượng hàng tồn còn lớn, gây áp lực lớn cho thông quan hàng hóa. Ông Hoan đề nghị cần tiếp tục có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa hai Bộ để chỉ đạo các Sở Nông nghiệp, Sở Công Thương địa phương duy trì thông tin thông suốt, kịp thời, đặc biệt về mật độ xe tại các cửa khẩu và tình hình thông quan để Trung ương và các địa phương nắm rõ, tạo thuận lợi cho công tác điều tiết hàng hóa.

Đây cũng là mong muốn chung của các địa phương có cửa khẩu biên giới như Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh và Lào Cai. Lãnh đạo các tỉnh này cho biết đã và đang tích cực làm việc với cơ quan chức năng các cấp của phía bạn cũng như chuẩn bị đủ lực lượng hoạt động tối đa công suất phục vụ cho thông quan, tuy nhiên chính sách kiểm soát an toàn dịch bệnh của Trung Quốc đang rất chặt chẽ, sẵn sàng dừng hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu khi phát hiện virus SARS-Cov-2 trên người, phương tiện vận chuyển hay bao bì, hàng hóa. Do vậy, công tác khử khuẩn tại nơi đóng gói và trong quá trình vận chuyển là rất quan trọng. 

Mặt khác, nếu như với tốc độ thông quan hiện nay và thông báo từ phía Trung Quốc là thông quan đến 31/1/2022 (tức 29 Tết), thì lượng hàng đang tồn ở cửa khẩu có thể được giải quyết, nhưng chỉ với điều kiện là các tỉnh, thành phố hạn chế đưa thêm xe hàng về phía cửa khẩu để ưu tiên hàng đang tồn, tránh gây thiệt hại và áp lực cho các tỉnh biên giới.

Một trong những vấn đề các địa phương đặt ra là cần khẩn trương có hướng dẫn từ Bộ Y tế về thành lập vùng xanh trong đảm bảo thông quan hàng hóa như chỉ đạo của Chính phủ thời gian qua, bởi hướng dẫn từ năm 2020 đã không còn phù hợp với Nghị định 128 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19. Mới đây nhất, ngày 17/1, UBND tỉnh Lào Cai đã chủ động ban hành phương án thiết lập “vùng xanh không COVID-19” phục vụ hoạt động xuất, nhập khẩu tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II (Kim Thành).

Bảo đảm thông quan trong mọi hoàn cảnh

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, ưu tiên cao nhất hiện nay là phải tìm giải pháp tiếp tục giải quyết thông quan hàng hóa, nhằm 3 mục tiêu: Thực hiện thỏa thuận cấp cao giữa Việt Nam - Trung Quốc như cam kết của Thủ tướng hai nước là trong mọi hoàn cảnh phải bảo đảm thông quan qua các cửa khẩu biên giới; Đáp ứng quyền lợi của cả người mua - người bán hai bên; Hạn chế tâm lý bức xúc của người dân trong bối cảnh Tết Nguyên đán đã cận kề, đặc biệt người nông dân sau cả một năm vất vả chống chọi với dịch bệnh để làm ra được sản phẩm nông sản nhưng khi thu hoạch lại không bán được.

“Bằng mọi cách phải bảo đảm thông quan được trong mọi hoàn cảnh để đáp ứng 3 mục tiêu trên”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì cuộc họp sáng 18/1/2022 nhằm giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 17/1/2022, Bộ Công Thương đã thành lập Ban Chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc do Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trực tiếp làm Trưởng ban, có sự tham gia của lãnh đạo các Bộ Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngoại giao, Tài chính, Y tế và lãnh đạo UBND các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng và Lào Cai. 

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đặt ra 6 nhiệm vụ trọng tâm cho Ban chỉ đạo trong thời gian tới:

Một là, tiếp tục kiên trì giao thiệp với phía đối tác Trung Quốc, nghiêm túc quán triệt và thực hiện thật tốt tinh thần chỉ đạo của cấp cao hai nước là phải bảo đảm thuận lợi hóa thương mại giữa hai nước trong mọi hoàn cảnh, đặc biệt phải duy trì việc thông quan hàng hóa qua cửa khẩu biên giới phía Bắc từ nay đến hết ngày 29 Tết. 

Tiếp tục khắc phục khó khăn, nỗ lực thông quan hàng hóa qua cửa khẩu, bảo đảm an toàn phòng dịch, tránh thiệt hại cho các bên. 

Về lâu dài, cần sản xuất kinh doanh theo đúng nguyên tắc của kinh tế thị trường. Về tiêu thụ tại thị trường nội địa, ngày 28/12/2021 Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị số 14 /CT-BCT về việc tăng cường hỗ trợ tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước nhằm giảm áp lực cho thị trường xuất khẩu trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp; hoạt động này đang được thực hiện khá tốt tại các địa phương. 

Hai là, đề nghị các địa phương có cửa khẩu cần phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan để khẩn trương thiết lập vùng an toàn dịch bệnh phục vụ tập kết hàng hoá, xử lý kỹ thuật, đảm bảo an toàn dịch bệnh cho hàng hoá, cho người vận chuyển và lưu thông. Đồng thời, tổ chức tốt việc phân luồng giao thông, tránh ách tắc; bố trí thuận lợi hóa hoạt động ăn nghỉ cho lái xe, chủ hàng; tổ chức các dịch vụ cần thiết cho bảo quản, tạm trữ đối với nông sản tại khu vực cửa khẩu; tổ chức lực lượng phối hợp với phía bạn và các chủ hàng để tổ chức giao nhận, thanh toán thuận lợi. 

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì cuộc họp sáng 18/1/2022 nhằm giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc

Ba là, chỉ đạo các lực lượng chức năng (hải quan, biên phòng, công an, giao thông,…) tăng cường các biện pháp nhằm thuận lợi hoá cho việc vận chuyển, lưu thông hàng hóa và thông quan qua cửa khẩu. Đặc biệt, lực lượng hải quan cần bố trí tăng ca, tranh thủ tối đa thời gian để thông quan hàng hóa phục vụ người dân

Bốn là, có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, khuyến cáo các chủ hàng, cơ sở sản xuất kinh doanh cần tuân thủ quy tắc, áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn dịch bệnh trên người, phương tiện vận tải, đặc biệt là trên bao bì sản phẩm. Các chủ hàng, cơ sở sản xuất tiếp tục nỗ lực cung cấp các thông tin cần thiết để người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc; bảo đảm chất lượng hàng hoá như cam kết, tuân thủ quy định về bao bì đóng gói, bảo quản, giao nhận theo đúng quy chuẩn.

Năm là, thường xuyên giữ mối liên hệ và khuyến cáo với chính quyền, cơ quan chức năng các địa phương có vùng trồng, vùng nuôi sản xuất sản phẩm hàng hóa đưa lên tiêu thụ qua cửa khẩu biên giới phối hợp chặt chẽ với Ban chỉ đạo để tuân thủ chặt chẽ định hướng, quy định lưu thông và điều tiết tiến độ hàng hóa phù hợp. Trước mắt, từ nay đến ngày 29 Tết nỗ lực hết mình, ưu tiên thông quan hết hết lượng hàng đang có ở cửa khẩu, nếu tình hình cải thiện thì thông tin đến các địa phương có vùng trồng, vùng nuôi để đưa hàng lên thêm với điều kiện chắc chắn phải thông quan được. 

Ngành Nông nghiệp phối hợp với ngành Công Thương để điều phối vấn đề sản xuất tại địa phương. Về lâu dài, hai ngành sẽ cần phối hợp chỉ đạo sản xuất có quy hoạch, kế hoạch, tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường…

Sáu là, chỉ đạo các đơn vị chức năng trực thuộc nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Ban chỉ đạo để tạo thuận lợi nhất cho vận chuyển, lưu thông, thông quan hàng hóa qua cửa khẩu biên giới. Đối với Bộ Công Thương, Bộ trưởng giao cơ quan thường trực là Cục Xuất nhập khẩu và Vụ Thị trường châu Á - châu Phi sẽ thường xuyên nắm bắt thông tin, liên lạc với các thành viên Ban chỉ đạo, đặc biệt kịp thời thông tin đến các địa phương, các vùng trồng, vùng nuôi để nắm bắt tình hình, khuyến cáo nhằm hợp tác có hiệu quả.

Ban chỉ đạo đề nghị các phương tiện truyền thông đại chúng thông tin đầy đủ, khách quan, chính xác đến các địa phương và người dân, cơ sở sản xuất kinh doanh để phổ biến tình hình, diễn biến hiện thời cũng như những nỗ lực của các cơ quan và địa phương trong hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, giảm thiểu khó khăn cho người dân dịp Tết Nguyên đán sắp tới.

Thy Thảo